W jaki sposób objawia się celiakia?

Celiakia jest coraz częściej rozpoznawaną chorobą u dzieci, jednak diagnozuje się ją również u dorosłych. Przyczyną tej choroby jest nietolerancja glutenu przez organizm chorego. Niestety, celiakia jest chorobą nieuleczalną, której terapia polega na eliminacji objawów. Jak rozpoznać celiakię zarówno u dzieci, jak i u dorosłych?

Objawy celiakii – na co zwrócić uwagę?

Celiakia to inaczej choroba trzewna, która powoduje zanik kosmków jelita cienkiego oraz wypustek śluzowych, przez co zostaje zwiększona powierzchnia jelita. Zaburza to wchłanianie składników odżywczych, co prowadzi do różnego rodzaju schorzeń. Przyczyną tej choroby jest gluten, który na organizm chorego działa niczym trucizna. Celiakia niegdyś była mylona z alergią głównie dlatego, że objawy nietolerancji występują po spożyciu składników zawierających gluten. Tymczasem niektóre rodzaje alergii można wyleczyć, natomiast celiakia jest chorobą nieuleczalną, a jej podłoże genetyczne całkowicie wyklucza możliwość wyleczenia. Walka z celiakią polega więc na redukowaniu jej objawów, czyli na ścisłej diecie, która nie zawiera glutenu. Co istotne, jeszcze do niedawna uważano, że celiakia dotyczy bardzo niewielkiego odsetka społeczeństwa, tymczasem diagnozowana jest u coraz większej ilości osób i to w każdym wieku.

Objawy celiakii u niemowląt

Choroba ta może ujawnić się już w wieku niemowlęcym, najczęściej po rozpoczęciu wprowadzania glutenu do diety dziecka. Zwykle następuje to pomiędzy 4 a 6 miesiącem życia, jednak zaleca się stopniową ekspozycję na gluten, ze względu na możliwe działania niepożądane. U niemowlaka nietolerancja glutenu najczęściej objawia się wysypką bądź wymiotami po posiłku zawierającym ten składnik. Objawy te nie muszą pojawić się od razu po spożyciu glutenu – w rzeczywistości należy odczekać około trzech dni, aby z całą pewnością stwierdzić, że winowajcą może być gluten. Należy mieć jednak na uwadze, że początkowo niemowlę może nie wykazywać oznak nietolerancji. Dlatego też specjaliści do spraw żywienia niemowląt zalecają, aby wprowadzać gluten do diety dziecka stopniowo, na zasadzie ekspozycji maluszka na ten składnik. Na początek z całą pewnością wystarczą 2-3 łyżeczki kaszki zawierającej gluten podawanej przez około 3 dni.

Objawy celiakii jawnej

Celiakia jawna jest stosunkowo prosta do zdiagnozowania, gdyż jej objawy są dosyć charakterystyczne. Choroba ta w postaci klasycznej występuje zwykle u kobiet w ciąży, małych dzieci i osób starszych. Jej najczęstsze objawy to:

  • niedobory witamin i składników odżywczych, które są następstwem upośledzonego wchłaniania,
  • bóle brzucha, czasami także innych narządów znajdujących się w jamie brzusznej,
  • wzdęcia,
  • zmiana nastroju – osoby chorujące na celiakię jawną często mają tendencje do popadania w depresję i stany lękowe,
  • chudnięcie, utrata masy ciała,
  • biegunki tłuszczowe lub wodniste,
  • u dzieci mogą wystąpić zaburzenia rozwoju ruchowo-umysłowego, a także niski wzrost.

Z powyższymi objawami niemal wszyscy pacjenci, prędzej czy później, zgłaszają się do lekarza. Objawy te stają się bowiem coraz bardziej uporczywe, znacząco utrudniają codzienne funkcjonowanie. Niestety, poziom wiedzy, nawet u lekarzy, na temat celiakii wciąż jest w naszym kraju niski, dlatego też nawet charakterystyczne objawy celiakii często mylone są z innymi schorzeniami, na przykład z zespołem jelita drażliwego, reakcją organizmu na stres czy alergią pokarmową. Ta ostatnia diagnoza powoduje zwykle powolne wykluczanie z diety wszelkich składników odżywczych poza tym, który jest winny niechcianym objawom.

Objawy celiakii skąpoobjawowej

Najczęstszą formą celiakii jest właśnie jej skąpoobjawowa postać. Wbrew nazwie, objawy choroby występują, jednak są bardzo niecharakterystyczne, dlatego też tak trudno o właściwą diagnozę. Objawy, jakie powinny zaniepokoić, to:

  • podwyższony cholesterol,
  • niski poziom żelaza,
  • przewlekłe zmęczenie,
  • afty i inne urazy występujące w jamie ustnej,
  • przewlekłe migreny,
  • wczesna osteoporoza,
  • problemy ze skórą,
  • występujące u kobiet poronienia nawykowe lub innego rodzaju problemy z płodnością,
  • choroby współistniejące o podłożu autoimmunologicznym.

Powyższe objawy niezwykle łatwo jest pomylić z innymi chorobami. Nic więc dziwnego, że początkowo chory sam nie potrafi skojarzyć objawów z ich przyczyną, jaką jest spożywanie glutenu. Niektóre osoby cierpią na celiakię ukrytą, która nie daje żadnych objawów klinicznych. Zazwyczaj stwierdza się ją przypadkowo, ze względu na obecność charakterystycznych przeciwciał. U takich pacjentów z czasem może dojść do rozwoju choroby i zaniku kosmków jelitowych, jednak w momencie postawienia diagnozy obraz jelit nie budzi zastrzeżeń lekarza.

Celiakia jest podstępną chorobą, która może objawić się w każdym wieku, niezależnie od prowadzonego stylu życia. Jej objawy nie zawsze jednoznacznie wskazują na nietolerancję glutenu, stąd wiele osób profilaktycznie wycofuje go ze swojej diety. Takie działania powinny być podjęte za zgodą i pod nadzorem lekarza, który będzie w stanie poprawnie ocenić, jak odstawienie glutenu wpływa na nasz organizm.